An old draft. I was intending to fuss with my own version of Durandus or else to add that of... I can't recall the name (am not referring to the occasional translations of Dr DiPippo at NLM but there is an old- in-Archive, 19th century, English version).
Anno a creatione mundi, quando in principio Deus creavit caelum et terram, quinquies millesimo centesimo nonagesimo nono; a diluvio autem, anno bis millesimo nongentesimo quinquagesimo septimo; a nativitate Abrahae, anno bis millesimo quintodecimo; a Moyse et egressu populi Israel de Aegypto, anno millesimo quingentesimo decimo; ab unctione David in Regem, anno millesimo trigesimo secundo; Hebdomada sexagesima quinta, juxta Danielis prophetiam; Olympiade centesima nonagesima quarta; ab urbe Roma condita, anno septingentesimo quinquagesimo secundo; anno Imperii Octaviani Augusti quadragesimo secundo, toto Orbe in pace composito, sexta mundi aetate, Jesus Christus, aeternus Deus aeternique Patris Filius, mundum volens adventu suo piissimo consecrare, de Spiritu Sancto conceptus, novemque post conceptionem decursis mensibus, in Bethlehem Judae nascitur ex Maria Virgine factus Homo. Nativitas Domini nostri Jesu Christi secundum carnem.
Rationale divinorum officiorum, 6,13.
[pdf latina 430, pdf gallicana 225]
5. Rursus, ideo Pascha, Pentecostes, et alia festa variabilia sunt, nec certae diei mensis sunt annotata, ne videamur imitari Judaeos, qui semper illa celebrant in certis calendis. Alcuinus vero dixit, quod ideo hoc festum per singulos dies variatur, quia natus est nobis qui per singulos mundi dies lavat illos qui per peccatum Adae sunt maculati.
7. Primus nocturnus recolit tempus ante legem, seu eos qui fuerunt ante legem, ut Abraham, Isaac, et Jacob; secundus nocturnus recolit tempus legis, seu eos qui sub lege fuerunt, ut David et prophetas, et alios plures, et ideo in antiphonis, quae cantantur in illis duobus nocturnis, quae ad vetus Testamentum pertinent, non dicitur Alleluja, quoniam patres illorum temporum differebantur ab aeterno gaudio, scilicet a patria, in qua, juxta Apocalypsim, cantatur Alleluja (19). Tertius vero recolit novum Testamenlum, quod habuit initium a baptismo, quod tertio tempore, scilicet gratiae nobis collatum est, seu eos qui fuerunt in novo Testamento, ut sunt Apostoli, martyres, confessores, et alii sancti; ideoque in illis antiphonis quae eos recolunt, et quae ex novo Testamento sumuntur, canitur Alleluja, quoniam istos plus honoravit suus adventus, quam praecedentes patres, ita ut si digni de hoc mundo migrant, illico in coelum transferantur, et sociețati sanctorum jungantur, quod antiqui patres longo tempore expectaverunt, murmurantes infra claustra inferni.
8. Ante nocturnos solent in quibusdam locis super altare tres panni poni, ad designationem
praemissorum trium temporum, et in singulis nocturnis singuli amoveri. Primum niger, pro tempore ante legem. Secundus albus, pro tempore revelationis. Tertius rubeus, pro tempore gratiae, propter dilectionem sponsae candidae, et rubicundae. In quibusdam quoque Ecclesiis suspenduntur boni panni, in quibusdam viles, et in quibusdam nulli, prout in prima parte dictum est, sub titulo De Picturis.
[pdf latina 430, pdf gallicana 225]
Summa de Officio Natalis Domini
1. Natalis Domini officium quid in summa.
2. Christus cur in fine anni nasci voluit.
3. A Natali Domini dies sensim crescunt.
4. Natalis Domini festum eadem die mensis semper occurrit, caetera autem omittuntur festa. Rationem vide num. 5.
6. Natalis Domini officium nocturnum, et eius
1. Quaecumque in officio Natalis Domini dicuntur, de exultatione nativitatis sunt, quia sicut cantatur in responsorio: Descendit de coelis Christus, de sinu Patris, ut appareret visibilis, unde egressus ejus a Patre, idest ab occulto et intimo Patris. Sequitur introivit, scilicet per aurem virginis, idest per fidem, quae ex auditu, sicut legitur in Epistola ad Romanos; unde dixit ei Angelus: Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi (Luc 1). Spiritui sancto acquievit, juxta illud in Canticis: Pessulum ostii mei aperui dilecto meo (Cant 5): ostium desiderium est, pessulum discretio, quasi per discretionem aperui desiderium meum dilecto meo, et hoc audito dixi: Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundam verbum tuum (Luc 1). Non sicut Eva, quae fregit pessulum, quando voluit esse sicut Deus. Introivit dico in uterum Virginis, quo accepit carnem nostram, et exivit per portam clausam in regionem nostram. De hac porta dixit Ezechiel: Porta haec clausa erit (Ezech 44), et
exivit de mundo per portam auream, idest charitatem quia per crucem; majorem enim hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis (Ioan 14).
2. Et est advertendum, quod Dominus in fine anni nasci voluit, ut ostenderet se in ultima mundi aetate venire. In sexta feria conceptus, in dominica natus, in sexta feria crucifixus fuit, et dominica resurrexit, ut qui hominem in sexta feria plasmatum perdiderat, in sexta feria liberaret, et qui dixerat in dominica: Fiat lux (Gen), in dominica veniens oriens ex alto nos illuminaret (de hoc dicitur sub titulo De Parasceve), et in nocte natus est, ut se sub carne latentem venire signaret, vel ut șe ad illuminandam noctem nostram venire monstraret, quoniam habitantibus in regione umbrae mortis, lux orta est eis (Isai 9).
3. Unde ab ejus Natali dies prolungantur, quia credentes in eum ad aeternitatis lucem vocantur: rationabiliter itaque nocturna officia celebrantur.
4. Cum autem caetera festa Salvatoris, scilicet, Passio, Resurrectio, Ascensio, Pentecostes, et alia sunt variabilia, quia non celebrantur semper in eisdem calendis, sive in eadem die mensis, quare hoc festum est invariabile, cum semper est in eisdem calendis, sive in eadem die mensis? Respondeo, secundum Augustinum: Hoc festum pertinet ad memoriam tantum, unde sufficit per illud memoriam quota dies mensis Christus natus fuit, et ideo semper eadem die mensis celebratur, licet ipsa feria varietur propter mutationem literae dominicalis; alia vero festa pertinent et ad memoriam et ad sacramentum, verbi gratia: Christus passus est sexta feria, ut hominem qui in sexta feria ceciderat redimeret, et sic de aliis, et ideo oportet quod sub diversis calendis fiant, in eadem tamen feria, scilicet in dominica. Praeterea semper Pascha nostrum accipitur dominica prima post Pascha Haebreorum, quod est semper decimaquarta luna; quia ergo luna decimaquarta non semper est eodem tempore, vel eadem die mensis, imo variatur seeundum annos solares, ideo et Pascha nostrum non semper est eodem tempore, nec in eadem die mensis, licet semper sub eadem feria, scilicet in dominica celebratur.
significatio, num. 7. 8. 9. 10. 12. 16.
11. Jubilus quid notet.
13. Evangelia quot dicantur in nocturnali officio Nalalis Domini.
14. Joseph potius quam Mariae genealogia computetur.
15. Mariae et Joseph genealogia describitur.
17. Telesphorus Papa instituit tres Missas cantari in die Natalis Domini. Et quod ejus fuerit institutum de prima, num. 18. 19.
20. Prophetiae diei Natalis Domini cur praemittantur Epistolis.
21. Missa secunda Natalis Domini cur cantetur sub auroram.
22. Missa tertia Natalis Domini hora tertia cantanda.
23. Missae tres institutae in die Nativitatis Dominicae quid signent, ibidem vide, et per num. 24. 26. 27.
24. Christus quomodo intelligatur primogenitus Mariae.
1. Quaecumque in officio Natalis Domini dicuntur, de exultatione nativitatis sunt, quia sicut cantatur in responsorio: Descendit de coelis Christus, de sinu Patris, ut appareret visibilis, unde egressus ejus a Patre, idest ab occulto et intimo Patris. Sequitur introivit, scilicet per aurem virginis, idest per fidem, quae ex auditu, sicut legitur in Epistola ad Romanos; unde dixit ei Angelus: Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi (Luc 1). Spiritui sancto acquievit, juxta illud in Canticis: Pessulum ostii mei aperui dilecto meo (Cant 5): ostium desiderium est, pessulum discretio, quasi per discretionem aperui desiderium meum dilecto meo, et hoc audito dixi: Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundam verbum tuum (Luc 1). Non sicut Eva, quae fregit pessulum, quando voluit esse sicut Deus. Introivit dico in uterum Virginis, quo accepit carnem nostram, et exivit per portam clausam in regionem nostram. De hac porta dixit Ezechiel: Porta haec clausa erit (Ezech 44), et
exivit de mundo per portam auream, idest charitatem quia per crucem; majorem enim hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis (Ioan 14).
6. Circa officium nocturnale sciendum est, quod Invitatorium, scilicet Christus natus est nobis, etc., in persona angelorum cantatur, a quibus pastores, vel potius omnis populus ad adorandum natum Dominum invitatur. Novem vero psalmi dicuntur per tria nocturna, ut notetur, quod omnes sancti patres, qui fuerunt in tribus temporibus, scilicet ante legem, sub lege, et tempore gratiae in novo Testamento, sociati sunt per adventum Christi novem ordinibus angelorum, ut sicut Angeli sanctae Trinitati congaudent, sic et illi congaudeant. In primo psalmo igitur de aeterna Christi genitura et ineffabili, in secundo de ejus incarnatione, in tertio de laudibus sponsi et sponsae, idque in tribus primis lectionibus per Isaiae oracula testifcamur, qui non tam prophetice quam evangelice incarnationem Christi descripsit. Prima est: Primo tempore (9). Secunda est: Consolamini, consolamini, popule meus, dicit Deus vester (40). Tertia est: Consurge, consurge (52). In ipsa etiam fit promissio, in aliis ostenditur promissionis impletio.
praemissorum trium temporum, et in singulis nocturnis singuli amoveri. Primum niger, pro tempore ante legem. Secundus albus, pro tempore revelationis. Tertius rubeus, pro tempore gratiae, propter dilectionem sponsae candidae, et rubicundae. In quibusdam quoque Ecclesiis suspenduntur boni panni, in quibusdam viles, et in quibusdam nulli, prout in prima parte dictum est, sub titulo De Picturis.
9. Sane, ad primum responsorium primi nocturni dicuntur in quibusdam Ecclesiis tres versus, propter causam redditam sub prima Dominica Adventurs, et post quodlibet trium responsorium proprium dicitur Gloria Patri, etc., et hoc ideo, quoniam in tribus responsoriis tria significantur, scilicet restauratio angelorum, reparatio hominum, et modus quo ista facta sunt. Restauratio angelorum notatur in primo, ubi dicitur: Gaudet exercitus angelorum. Reparatio hominum in secundo, ubi dicitur: Pax vera descendit. Modus vero quo et facta sunt, et potius quo descendit ille qui fecit insinuatur in tertio, quod est in quibusdam locis: Descendit de coelis, in quo ostenditur, ut prae missum est, Deum descendisse a Patre in Virginem, et ita ad nos, vel per hoc quod in ipso responsorio tangitur, quod intravit in regionem nostram, recolitur liberatio habitantium in regione umbrae mortis. Quia ergo haec facta sunt per Trinitatem, idcirco post quodlibet illorum trium responsoriorum Gloria Patri cantantur, quod ad laudem pertinet Trinitatis.
10. Rursus, sicut manna habebat saporem similae cum melle, ita et Christus duo habuit in se, videlicet humanitatem et deitatem. Humanitas per similam , Deitas per mel intelligitur , unde
etiam in hoc secundo responsorio dicitur : Hodie per lolum mundum melliflui facti sunt coeli , quasi diceret: totus mundus mellificatus et dulcoralus est . In tertio vero responsorio fit triplex jubilus,
scilicet in Fabricae, in Tamquam , in Gloria Palri, in quo quidem in tribus Salvatorem commendamus, ostendentes quod qui ineffabiliter fabricam mundi creavit, et ineffabiliter de Virginis thalamo processit , et ineffabiliter aequalis Patri , et Spiritui sancto permansit, sicut fuit ab aeterno , sic nunc est , et erit in aeternum. Et haec tria triplici jubilo significamus, primum primo, secundum secundo, et tertium tertio; et ut expressius tertium significetur, in quibusdam Ecclesiis cantatur Gloria Patri, elc . , et sicut erat in principio elc . , usque ad Amen.
11. Et nota quod fit jubilus super a, et super o . Super a, in Fabricae, et in Tamquam . Super
o fit in Gloria Patri, ad notandum quod cui Gt est , et w, idest principium et finis ( 1 ) . Jubilus au
tem quandoque notat expectationem nostram , ut dicetur sub titulo DE SEPTEM DIEBOS POST PASCHA ;
quandoque nostram infirmitatem , ut in versu : Tamquam sponsus; quandoque rei , de qua agitur
magnitudinem, ut ibi : Fabricae mundi; quandoque gaudii immensitatem , ut in fine responsorii :
Verbum caro ; ibi enim significat immensitatem gaudii , quod viri sancti habent de eo quod Verbum
caro faclum est , plenum gratiae et verilalis ( 2) . De jubilo dictum est in PROCEMIO quintae partis.
12. Restat adhuc de sex responsoriis dicere . Et quidem in primis duobus secundi nocturni
agimus de partu, in tertio de parturiente. In duobus vero primis tertii nocturni agimus de partu
siente , et in tertio de partu , in quo consuetudinem mulierum imitamur.Consueverunt enim mulie
res visitare parturientes et partum, et eis munuscula sua dare , et nos parturientem, et partum
quodammodo visitamus ; cum pro modulo nostro eos magoificamus. Ipsae vero laudes sunt munu.
scula quae offerimus. Dicitur etiam ad horas capitulum : Paulus servus (3) , et illud : Multifarie ( 4) , et illud: Apparuit gratia (5) , et illud : Apparuit benignitas (6) .
13. In nocturnali vero officio tria leguntur Evangelia , ut habeat Ecclesia quod intendit. Vult
enim ostendere utramque naturam esse in Christo, ut plures sint testes Nativitatis Christi, et pro
pter hoc etiam leguntur lectiones, in quibus Augustinus et alii sancti inducunt ad hoc auctoritates infinitas, scilicet ab eis qui fuerunt ante legem , sub lege, et post legem , quoniam integrum est ju
dicium , quod plurimorum sententiis confirmatur ( 1 ) . Legitur et quartum Evangelium Matthaei , sci licet: Liber generaloris post nonum versum , in quo exprimitur ejus generatio , ut ostendatur eum
fuisse de genere patrum eorum quibus est facta promissio , scilicet David et Abraham . David in psal
mo88: De fruclu ventris, etc., et in I. Paralip.c . 17 : Cum impleveris dies tuos ut vadas ad palres tuos,
suscitabo semen tuum post te . Abrahae vero , Gen. c. 16, dictum est : In semine tuo benedicentur
omnes genles, et ideo dicit in principio : Filii David, filii Abraham,quia illis specialiter facta est pro
missio , et sic ostenditur, quod ipse erat Messias , qui promissus est in lege et prophetis. Et nota
quod Matthaeus describit hic genealogiam, descendendo usque ad Joseph ; Lucas vero ascendendo,
prout sub EPIPHANIA dicetur.
14. Sed quare potius Joseph quam Mariae generatio computatur ,cum etiam Christus non fue
rit filius Joseph? Respondeo : quia ambo de eadem tribu fuerunt, et tribus , idest genealogia , per mares, non per foeminas distingui solet et computari in veteri Testamento. Numerando ergo usque ad Joseph , perinde est ac si usque ad beatam Virginem processissent. Praeterea , Christus
maluit filius fabri vocari , quam matrem propter suspicionem adulterii lapidari . Et revera filius est illius fabri, qui fabricalus est auroram et solem (2) .
15. Et scias quod nativitas beatae Mariae ex tribu Juda , et regia stirpe David originem du xit et traxit , prout Scriptura saepe testatur dicens: Christum de semine David descendisse , qui de ipsa sola natus est. Siquidem David inter caeteros duos filios habuit, scilicet Nathan et Salo
monem. Ex catena sive generatione Nathan descendit virgo Maria, quoniam ex catena ipsius Na
than Levi genuit Melchi et Pantheram, Panthera genuit Barpanlheram, Barpanthera Joachim , Joa
chim virginem Mariam , ut dicetur in septima parte, SOB FESTO PHILIPPI ET JACOBI apostolorum.
Ex catena vero Salomonis descendit Joseph , vir ipsius Mariae, quoniam ex catena ipsius Salo
monis Mathan ex uxore sua genuit Jacob . Defuncto autem Mathan, Melchi ex tribu Nathan, fi.
Jius Levi, et frater Pantheris nupsit uxori ipsius Mathan, scilicet matri Jacob , ex qua genuit Heli;
et sic facti sunt fratres uterioi Jacob et Heli . Mortuus est ante Heli ex tribu Nathan sine liberis,
cujus uxorem accepit Jacob frater ejus ex tribu Salomonis, et suscitavit semen fratri ejus,et genuit
Joseph. Joseph igitur natura est filius Jacob, ex descensione Salomonis; secundum legem vero Heli
qui ex Nathan, nam qui nascebatur secundum paturam, quidem filius erat generantis, sed secun dum legem defuncti.
16. Deinde cantatur Te Deum laudamus, te Dominum confilemur, in omnium antecedentium
actiones gratiarum , et ad designandum exultare nos cum angelis, et congratulari de drachma per
dita inventa. In quibusdam tamen Ecclesiis finita prima Missa captatur dictum Evangelium Matthaei :
Liber generalionis, et hoc ideo , quia duo testes ad minus nobis necessarii erant. Primus testis erat
Lucas, qui in Evangelio Missae: Exiit ediclum a Caesare Augusto, etc. , narravit juxta verbum E
vangelii , Deum natum in civitate David . Adducitur ergo alius testis , dicens eum natum de David,
ac si dicat non tantum est patus de civitate David , sed etiam de David, unde Matthaeus prius no
minat David , quam Abraham dicens : filii David, filii Abraham, quamvis et alia possit esse causa,
quare prius David nominatur, scilicet quia David fuit prior Abraham dignitate, nam ille patriar
cha, iste patriarcha et rex. Audito igitur in Evangelio Missae uno teste ab Ecclesia , quia vix est,
quod uni testi soli credatur, ideo adjecto alio , scilicet Matlbaeo, qui etiam generationem domi
nicam describit, tunc plene confidens Ecclesia exultans clamat: Te Deum laudamus, ut in ore duo
rum, trium vel plurium stet omne verbum (3) . Adhuc, quia vix est quod uni testi credatur, hinc
(1 ) Extra. de off. dele . Prudentiam. ( 2 ) Psal. 73. ( 3) Extra. de testi . In omni. quaest. 4. $ 1 .
est , quod unus terminat Missam , dicens in quibusdam Ecclesiis : Benedicamus Domino. Et Ecclesia
quasi voce demissa respondet: Deo gratias. Rursus, finita Missa dicitur Evangelium: Liber gene
rationis, et postea : Te Deum laudamus, quia generatio Divinitatis praecessit generationem huma nitatis . Et quia illarum notitia fuit nobis laudis materia, ideo Laudes sequuntur. Missa ergo Laudes
praecedit, quia prius fuit aeterna genitura, de qua Missa illa loquitur, quam aliqua creatura fue
rit , quae Deum laudare potuerit. In laudibus matutinis quasi choream ducimus, unde in prima antiphona dicimus: Quem vidistis pastores? elc . , et ipsi responderunt : Nalum vidimus.
17. Circa Missae vero officium notandum est , quod Thelesphorus Papa staluit in die ista de
bere cantari tres Missas, ad ostendendum quod Christi nativitas salvavit patres trium temporum,
scilicet patres ante legem, sub lege, et post legem . Prima canitur de media nocte, ad ostenden
dum quod illi qui fuerunt ante legem , non fuerum illuminati aliqua lege, et per illam etiam osten
ditur, quod panis qui quotidie sacrificatur et manducatur in altari , videlicet Christus, natus est in
Bethleem in media nocte, et in hac sic dicit Lucas; unde Sapientiae, c.18: Dum medium silentium
tenerent omnia , et nox in suo cursu medium iter haberel, elc ., quod ad literam exponitur de nati
vitate Domini . Hoc etiam insinuat Evangelium hujus Missae, et Collecta illa : Deus qui hanc sacra
lissimam carnem tuam , etc. , et prophetia illa : Populus qui ambulabat in tenebris, vidit lucem ma
gnam : habitantibus in regione umbrae mortis, elc . ( 1 ) , et Epistola et fere omnia quae in illa
Missa dicuntur.
18. Idem etiam Thelesphorus Papa ( 2) statuit in hac Missa hymnum angelicum , scilicet Gloria in excelsis, solemniter decantari , ad recolendum , quod angeli nocte ista illum decantave
runt, in qua ab angelis pastoribus est nunciatus ; unde in Evangelio dicitur: Et subilo facta est cum angelo mulliludo militiae coelestis laudantium et dicentium : Gloria in excelsis Deo, et in terra
pax hominibus bonae voluntatis, etc. ( 3) .
19. Notandum est autem, quod haec Missa et Laudes matutinae terminantur in plerisque lo
cis una oratione, ad ostendendum quod totum illud ollicium idem indicat, scilicet Nativitatem
aeternam, et temporalem , unde ipsa Missa incipit: Dominus dixit ad me: Filius meus es tu, ego ho
die genui te (4 ), quod tantum de generatione aeterna, seu de generatione Christi intelligitur. Quod
vero sequitur : ego hodie genui te , de utraque est , et exponitur hodie, idest aeternaliter. Nam, secun
dum Augustinum, hodie praesentiam significat, et quod aeternum est , semper praesens est . Versus
de temporali, scilicet : Quare fremuerunt gentes, el populi meditati sunt inania ? (5 ),quasi diceret: pro
nihilo , cumChristus Deus et homo sit . Responsorium de aeternali, in quo dicit Deus Pater: Ego
pater sum. Tecum principium ( 6) ; unde et ibidem sequitur: In die virlulis tuae, scilicet in die re
surrectionis: In splendoribus sanctorum , scilicet in luce omnium sanctorum, et dicit in splendori
bus sanclorum pluraliter, propter diversos effectus; ex ulero, idest ex intima bonitate mea ; anle
luciferum genui te, idest ante omnem creaturam , quasi diceret ab aeterno. Epistola vero: Paulus
serous (7) , quam quidam in vigilia dicunt, et Evangelium de temporali ; unde in Epistola dicitur:
Ex semine David secundum carnem; in Evangelio dicitur: Exiit edictum a Caesare Augusto (8) . In
aliis vero Ecclesiis dicitur Epistola: Apparuit gralia Dei ( 9) .
20. Ante Epistolam legitur immediate prophetia . Primo, ut basis sit sub columna innitente
basi ; non enim quae dicuntur in Evangelio crederentur impleta, nisi forent in veteri Testamento praedicta. Secundo , ideo in vigilia et in hac Missa duae lectiones sine intervallo dicuntur, una de
prophetia , alia de Apostolo , quia Christus pro duobus populis in pariete conjungendis nascitur ( 10) .
Tertio, quia super basim prophetarum fundata est columna Apostolorum ( 11) . Quarto, quia activi et contemplativi per hanc nativitatem in una fide salvantur. Quinto, quia per utrumque Testamentum
Christi nativitas concorditer praedicatur. Hi sunt duo Cherubim, qui propitiatorium regunt, qui
( 1 ) Isai . 9. ( 2) De Consec. dist . 1. Nocte. ( 3) Luc . 2. ( 4) Psal. 2. ( 5) Ibid . ( 6) Psal. 109. ( 7 ) Rom. 1 .
( 8) Luc . 2. ( 9) Tit . 2. ( 10) Eph. 2. ( 11 ) Ibid .
que in propitiatorium versis vultibus respiciunt, ut dictum est in PROCEMIO quartae partis . Qui dam tamen nullam dicunt prophetiam , significantes quod vetera transicrunt, et nova ſacta sunt
omnia , quasi dicat : de ipso facto cessat figura, quia veritas venit .
21. Secunda Missa cantatur in diluculo in exordio diei , quando Christus in cunabulis adora
tus est a pastoribus , et hoc primo ad ostendendum , quod sancti patres et prophetae, qui fuerunt
sub lege scripta aliquantulum cognitionem Dei habuerunt , sed non tantam , quantam nunc habe
mus, et ideo incipit a promissione, quae facta est antiquis in veteri lege : Lux fulgebil hodie in do
mo Domini, elc . Secundo ideo , quia sicut Dominus a Gabriele fuit nunciatus prius quam nascere- ,
tur , sic ante initium diei suae nativitatis Missa canitur. Tertio, propter ortum novae lucis , quia
ille qui natus est in ortu suo , tam in utero , quam ut ex utero fuit lux vera . Dicitur ergo in ortu
hujus temporalis lucis , quasi ipso facto dicatur : Orla est lux. Huic consonat Introitus, scilicet Lux
fulgebit , et Graduale , in quo dicitur: Deus Dominus, et illucit nobis, et quod sequitur in Introitu ,
et vocabitur admirabilis, sumitur de Isai . c . 9. A quibusdam tamen dicitur de nocte , eo quod pa
stores in nocte illa visitaverunt praesepe Domini , quod notat Evangelium ejusdem Missae : Pasto res, etc. ( 1 ) . Praedicitur eliam tunc in quibusdam Ecclesiis prophetia : Spiritus Domini super me,
quae est Isai . c . 41. Deinde dicitur Epistola : Apparuit benignitas, quae est ad Titum , c . 3. Com
munio est : Exulta filia , quae est Zachariae, c . 9.
22. Tertia vero Missa , quae die clara , hora lertia ,quando illuxit nobis dies redemptionis no strae festivius celebratur, ad tempus refertur gratiae, in quo descendit lux magna de coelo, quae
illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum ( 2 ). Velum enim templi scissum est in duas
parles; unde in Proverbiis: Aperla sunt prata , et apparuerunt herbae virenles ( 3) . Epistola ,Multifarie quae est ad Hebr . c . 1. , et Evangelium legitur de aeterna generatione ; unde dicitur in Epistola:
Filius meus es lu, ego hodie genui le , et de temporalibus habetur ibi: Multifarie multisque modis.
Jo Evangelio vero de aeterna, unde incipit: In principio, quasi dicat: In principio creaturarum erat
Verbum, quod est Joan . c. 1. Dicitur etiam tunc in quibusdam Ecclesiis prophetia : Propler haec
sciel, quae est Isaiae c . 2. Communio est : Viderunt elc. , quae est Isaiae, c . 52 .
23. Prima ergo Missa est de aeterna genitura . Secunda est de promissione antiquis facta,
unde cantatur: Lux fulgebit in domo Domini: non dicitur fulsit, vel fulget. Tertia est de veritate
nobis exhibita; unde cantalur : Puer natus est nobis , et filius datus est nobis ( 4) : ibi utitur futuro ad notandum promissionem , hic praeterito, ad notandum promissionis impletionem . Et quia aeter na generatio est nobis occulta, juxta illud Isaiae: Generationem ejus quis enarrabil ? ( 5) , ideo Missa de
aeterna genitura nocte profunda cantatur. Quia vero antiqui patres, quibus facta est promissio,
certi erant de incarnatione Domini, sed non tantum , quantum patres novi Testamenti, quibus exhi
bita est veritas , ideo Missa de promissione antiquis facta cantatur illucescente aurora , in qua est
modicum lucis . Sed secundum ipsum Introitum videtur, quod deberet esse lux fulgens, sed non
est ita , quia lux in aurora rubet, in tertia fulget , in sexta fervet, in vespera tepet. Quia vero tem
poribus novi Testamenti manifesta est veritas, inde est quod Missa, quae est de exhibitione veri tatis , clara luce cantatur.
24 -25. Prima ergo Missa pertinet ad generationem aeternam, scilicetde Patre sine ratre; se cunda ad temporalem, scilicet de matre sine Patre ; tertia compacta est, quia de utraque agit, et
ideo pertinet ad aeternam simul et temporalem . Notandum tamen est , quod in Missa quae est de
aeterna genitura legitur Evangelium de humanitate, scilicet : Exiit ediclum a Caesare Augusto (6) ;
in alia vero quae est de veritate nobis exhibita , legitur Evangelium de divinitate, scilicet : In prin
cipio erat Verbum (7) , ad notandum quod ex quo humanitas divinitati fuit unita , nec bumanitas sine
deitate, nec deitas sine humanitate fuit, nec erit. Hanc rationem asserit Magister in Psalterio ,
Ajunt quidam, quod cum in Collectis, in Lectionibus , in Evangelio, et in Offertorio primae Missae
( 1 ) Luc. 2. ( 2) Joan . 1. ( 3) Prov . 27. 14 ) Isal . 9. ( 5) Isai . 53. ( 6) Luc. 2. ( 7) Joan. 1 .
evidenter nativitas de Virgine memorent, intentio totius officii ad temporalem potest nativitatem
referri , et exponunt in lotroitu Ilodie, idest bac die, ante luciferum , stellam videlicet matutinam,
genui le, idest generationem tuam sum operatus,et quod in Evangelio dicitur: Maria peperit filium suum primogenitum exponitur primogenitum , idest antequam ullus ( 1 ) .
26. Officium vero secundae Missae ajunt concordare dictis pastorum dicentium , ut legitur in
Evangelio: Transeamus usque Bethleem , etc. (2) . Qui gratulantes dicunt in Introitu: Lux fulgebit ;
orta enim erat stella ex Jacob ( 3) . Vel dicitur: Lux fulgebil in persona legis , quae temporalem na
tivitatem antiquis patribus repromisit. Et subditur: Dominus regnavit, decorem indulus est , illum scilicet decorem , quo coronavit illum maler sua (4) , hoc est humanitas. Et addunt in Graduali:
Benedictus qui venit in nomine Domini, et in Alleluja, Dominus regnavil ( 6) . Et quis et quantus sit,
in Offerenda supponunt, dicentes : Dominus enim firmavil orbem lerrae ( 6) . Et quia primus paries
est ex Hebraeis, ideo primitiae, scilicet pastores, in communione loquuntur ad eos : Exulla filia Sion, idest Ecclesia.
27. Officium tertiae Missae personat mirabilia Verbi Dei, quod erat in principio, et incipit esse caro, sicut legitur in Evangelio: Hoc Verbum, est puer, qui secundum prophetam, natus est nobis, ut canimus in Introitu, et hoc est canticum novum, de quo Propheta in versu: Cantate Domino canticum novum. Hoc quoque Verbum est illud salutare, de quo protinus canitur in Graduali: Viderunt omnes. Haec est lux magna, quae descendit in Virginis uterum, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, de qua dicitur in Evangelio: In principio erat Verbum, etc. Hic demum est ille dives rex, et potens cui dicitur in offerenda: Tui sunt coeli, et tua est terra (Psalm 88). In fine primae et secundae Missae dicunt quidam: Benedicamus Domino, prout dictum est sub titulo De Advento. Ab hac autem die usque ad octavam Epiphaniae responsoria et eorum versus dicuntur cum Alleluja, ad repraesentandum summam laetitiam, quae advenit tempore gratiae.
10. Rursus, sicut manna habebat saporem similae cum melle, ita et Christus duo habuit in se, videlicet humanitatem et deitatem. Humanitas per similam , Deitas per mel intelligitur , unde
etiam in hoc secundo responsorio dicitur : Hodie per lolum mundum melliflui facti sunt coeli , quasi diceret: totus mundus mellificatus et dulcoralus est . In tertio vero responsorio fit triplex jubilus,
scilicet in Fabricae, in Tamquam , in Gloria Palri, in quo quidem in tribus Salvatorem commendamus, ostendentes quod qui ineffabiliter fabricam mundi creavit, et ineffabiliter de Virginis thalamo processit , et ineffabiliter aequalis Patri , et Spiritui sancto permansit, sicut fuit ab aeterno , sic nunc est , et erit in aeternum. Et haec tria triplici jubilo significamus, primum primo, secundum secundo, et tertium tertio; et ut expressius tertium significetur, in quibusdam Ecclesiis cantatur Gloria Patri, elc . , et sicut erat in principio elc . , usque ad Amen.
11. Et nota quod fit jubilus super a, et super o . Super a, in Fabricae, et in Tamquam . Super
o fit in Gloria Patri, ad notandum quod cui Gt est , et w, idest principium et finis ( 1 ) . Jubilus au
tem quandoque notat expectationem nostram , ut dicetur sub titulo DE SEPTEM DIEBOS POST PASCHA ;
quandoque nostram infirmitatem , ut in versu : Tamquam sponsus; quandoque rei , de qua agitur
magnitudinem, ut ibi : Fabricae mundi; quandoque gaudii immensitatem , ut in fine responsorii :
Verbum caro ; ibi enim significat immensitatem gaudii , quod viri sancti habent de eo quod Verbum
caro faclum est , plenum gratiae et verilalis ( 2) . De jubilo dictum est in PROCEMIO quintae partis.
12. Restat adhuc de sex responsoriis dicere . Et quidem in primis duobus secundi nocturni
agimus de partu, in tertio de parturiente. In duobus vero primis tertii nocturni agimus de partu
siente , et in tertio de partu , in quo consuetudinem mulierum imitamur.Consueverunt enim mulie
res visitare parturientes et partum, et eis munuscula sua dare , et nos parturientem, et partum
quodammodo visitamus ; cum pro modulo nostro eos magoificamus. Ipsae vero laudes sunt munu.
scula quae offerimus. Dicitur etiam ad horas capitulum : Paulus servus (3) , et illud : Multifarie ( 4) , et illud: Apparuit gratia (5) , et illud : Apparuit benignitas (6) .
13. In nocturnali vero officio tria leguntur Evangelia , ut habeat Ecclesia quod intendit. Vult
enim ostendere utramque naturam esse in Christo, ut plures sint testes Nativitatis Christi, et pro
pter hoc etiam leguntur lectiones, in quibus Augustinus et alii sancti inducunt ad hoc auctoritates infinitas, scilicet ab eis qui fuerunt ante legem , sub lege, et post legem , quoniam integrum est ju
dicium , quod plurimorum sententiis confirmatur ( 1 ) . Legitur et quartum Evangelium Matthaei , sci licet: Liber generaloris post nonum versum , in quo exprimitur ejus generatio , ut ostendatur eum
fuisse de genere patrum eorum quibus est facta promissio , scilicet David et Abraham . David in psal
mo88: De fruclu ventris, etc., et in I. Paralip.c . 17 : Cum impleveris dies tuos ut vadas ad palres tuos,
suscitabo semen tuum post te . Abrahae vero , Gen. c. 16, dictum est : In semine tuo benedicentur
omnes genles, et ideo dicit in principio : Filii David, filii Abraham,quia illis specialiter facta est pro
missio , et sic ostenditur, quod ipse erat Messias , qui promissus est in lege et prophetis. Et nota
quod Matthaeus describit hic genealogiam, descendendo usque ad Joseph ; Lucas vero ascendendo,
prout sub EPIPHANIA dicetur.
14. Sed quare potius Joseph quam Mariae generatio computatur ,cum etiam Christus non fue
rit filius Joseph? Respondeo : quia ambo de eadem tribu fuerunt, et tribus , idest genealogia , per mares, non per foeminas distingui solet et computari in veteri Testamento. Numerando ergo usque ad Joseph , perinde est ac si usque ad beatam Virginem processissent. Praeterea , Christus
maluit filius fabri vocari , quam matrem propter suspicionem adulterii lapidari . Et revera filius est illius fabri, qui fabricalus est auroram et solem (2) .
15. Et scias quod nativitas beatae Mariae ex tribu Juda , et regia stirpe David originem du xit et traxit , prout Scriptura saepe testatur dicens: Christum de semine David descendisse , qui de ipsa sola natus est. Siquidem David inter caeteros duos filios habuit, scilicet Nathan et Salo
monem. Ex catena sive generatione Nathan descendit virgo Maria, quoniam ex catena ipsius Na
than Levi genuit Melchi et Pantheram, Panthera genuit Barpanlheram, Barpanthera Joachim , Joa
chim virginem Mariam , ut dicetur in septima parte, SOB FESTO PHILIPPI ET JACOBI apostolorum.
Ex catena vero Salomonis descendit Joseph , vir ipsius Mariae, quoniam ex catena ipsius Salo
monis Mathan ex uxore sua genuit Jacob . Defuncto autem Mathan, Melchi ex tribu Nathan, fi.
Jius Levi, et frater Pantheris nupsit uxori ipsius Mathan, scilicet matri Jacob , ex qua genuit Heli;
et sic facti sunt fratres uterioi Jacob et Heli . Mortuus est ante Heli ex tribu Nathan sine liberis,
cujus uxorem accepit Jacob frater ejus ex tribu Salomonis, et suscitavit semen fratri ejus,et genuit
Joseph. Joseph igitur natura est filius Jacob, ex descensione Salomonis; secundum legem vero Heli
qui ex Nathan, nam qui nascebatur secundum paturam, quidem filius erat generantis, sed secun dum legem defuncti.
16. Deinde cantatur Te Deum laudamus, te Dominum confilemur, in omnium antecedentium
actiones gratiarum , et ad designandum exultare nos cum angelis, et congratulari de drachma per
dita inventa. In quibusdam tamen Ecclesiis finita prima Missa captatur dictum Evangelium Matthaei :
Liber generalionis, et hoc ideo , quia duo testes ad minus nobis necessarii erant. Primus testis erat
Lucas, qui in Evangelio Missae: Exiit ediclum a Caesare Augusto, etc. , narravit juxta verbum E
vangelii , Deum natum in civitate David . Adducitur ergo alius testis , dicens eum natum de David,
ac si dicat non tantum est patus de civitate David , sed etiam de David, unde Matthaeus prius no
minat David , quam Abraham dicens : filii David, filii Abraham, quamvis et alia possit esse causa,
quare prius David nominatur, scilicet quia David fuit prior Abraham dignitate, nam ille patriar
cha, iste patriarcha et rex. Audito igitur in Evangelio Missae uno teste ab Ecclesia , quia vix est,
quod uni testi soli credatur, ideo adjecto alio , scilicet Matlbaeo, qui etiam generationem domi
nicam describit, tunc plene confidens Ecclesia exultans clamat: Te Deum laudamus, ut in ore duo
rum, trium vel plurium stet omne verbum (3) . Adhuc, quia vix est quod uni testi credatur, hinc
(1 ) Extra. de off. dele . Prudentiam. ( 2 ) Psal. 73. ( 3) Extra. de testi . In omni. quaest. 4. $ 1 .
est , quod unus terminat Missam , dicens in quibusdam Ecclesiis : Benedicamus Domino. Et Ecclesia
quasi voce demissa respondet: Deo gratias. Rursus, finita Missa dicitur Evangelium: Liber gene
rationis, et postea : Te Deum laudamus, quia generatio Divinitatis praecessit generationem huma nitatis . Et quia illarum notitia fuit nobis laudis materia, ideo Laudes sequuntur. Missa ergo Laudes
praecedit, quia prius fuit aeterna genitura, de qua Missa illa loquitur, quam aliqua creatura fue
rit , quae Deum laudare potuerit. In laudibus matutinis quasi choream ducimus, unde in prima antiphona dicimus: Quem vidistis pastores? elc . , et ipsi responderunt : Nalum vidimus.
17. Circa Missae vero officium notandum est , quod Thelesphorus Papa staluit in die ista de
bere cantari tres Missas, ad ostendendum quod Christi nativitas salvavit patres trium temporum,
scilicet patres ante legem, sub lege, et post legem . Prima canitur de media nocte, ad ostenden
dum quod illi qui fuerunt ante legem , non fuerum illuminati aliqua lege, et per illam etiam osten
ditur, quod panis qui quotidie sacrificatur et manducatur in altari , videlicet Christus, natus est in
Bethleem in media nocte, et in hac sic dicit Lucas; unde Sapientiae, c.18: Dum medium silentium
tenerent omnia , et nox in suo cursu medium iter haberel, elc ., quod ad literam exponitur de nati
vitate Domini . Hoc etiam insinuat Evangelium hujus Missae, et Collecta illa : Deus qui hanc sacra
lissimam carnem tuam , etc. , et prophetia illa : Populus qui ambulabat in tenebris, vidit lucem ma
gnam : habitantibus in regione umbrae mortis, elc . ( 1 ) , et Epistola et fere omnia quae in illa
Missa dicuntur.
18. Idem etiam Thelesphorus Papa ( 2) statuit in hac Missa hymnum angelicum , scilicet Gloria in excelsis, solemniter decantari , ad recolendum , quod angeli nocte ista illum decantave
runt, in qua ab angelis pastoribus est nunciatus ; unde in Evangelio dicitur: Et subilo facta est cum angelo mulliludo militiae coelestis laudantium et dicentium : Gloria in excelsis Deo, et in terra
pax hominibus bonae voluntatis, etc. ( 3) .
19. Notandum est autem, quod haec Missa et Laudes matutinae terminantur in plerisque lo
cis una oratione, ad ostendendum quod totum illud ollicium idem indicat, scilicet Nativitatem
aeternam, et temporalem , unde ipsa Missa incipit: Dominus dixit ad me: Filius meus es tu, ego ho
die genui te (4 ), quod tantum de generatione aeterna, seu de generatione Christi intelligitur. Quod
vero sequitur : ego hodie genui te , de utraque est , et exponitur hodie, idest aeternaliter. Nam, secun
dum Augustinum, hodie praesentiam significat, et quod aeternum est , semper praesens est . Versus
de temporali, scilicet : Quare fremuerunt gentes, el populi meditati sunt inania ? (5 ),quasi diceret: pro
nihilo , cumChristus Deus et homo sit . Responsorium de aeternali, in quo dicit Deus Pater: Ego
pater sum. Tecum principium ( 6) ; unde et ibidem sequitur: In die virlulis tuae, scilicet in die re
surrectionis: In splendoribus sanctorum , scilicet in luce omnium sanctorum, et dicit in splendori
bus sanclorum pluraliter, propter diversos effectus; ex ulero, idest ex intima bonitate mea ; anle
luciferum genui te, idest ante omnem creaturam , quasi diceret ab aeterno. Epistola vero: Paulus
serous (7) , quam quidam in vigilia dicunt, et Evangelium de temporali ; unde in Epistola dicitur:
Ex semine David secundum carnem; in Evangelio dicitur: Exiit edictum a Caesare Augusto (8) . In
aliis vero Ecclesiis dicitur Epistola: Apparuit gralia Dei ( 9) .
20. Ante Epistolam legitur immediate prophetia . Primo, ut basis sit sub columna innitente
basi ; non enim quae dicuntur in Evangelio crederentur impleta, nisi forent in veteri Testamento praedicta. Secundo , ideo in vigilia et in hac Missa duae lectiones sine intervallo dicuntur, una de
prophetia , alia de Apostolo , quia Christus pro duobus populis in pariete conjungendis nascitur ( 10) .
Tertio, quia super basim prophetarum fundata est columna Apostolorum ( 11) . Quarto, quia activi et contemplativi per hanc nativitatem in una fide salvantur. Quinto, quia per utrumque Testamentum
Christi nativitas concorditer praedicatur. Hi sunt duo Cherubim, qui propitiatorium regunt, qui
( 1 ) Isai . 9. ( 2) De Consec. dist . 1. Nocte. ( 3) Luc . 2. ( 4) Psal. 2. ( 5) Ibid . ( 6) Psal. 109. ( 7 ) Rom. 1 .
( 8) Luc . 2. ( 9) Tit . 2. ( 10) Eph. 2. ( 11 ) Ibid .
que in propitiatorium versis vultibus respiciunt, ut dictum est in PROCEMIO quartae partis . Qui dam tamen nullam dicunt prophetiam , significantes quod vetera transicrunt, et nova ſacta sunt
omnia , quasi dicat : de ipso facto cessat figura, quia veritas venit .
21. Secunda Missa cantatur in diluculo in exordio diei , quando Christus in cunabulis adora
tus est a pastoribus , et hoc primo ad ostendendum , quod sancti patres et prophetae, qui fuerunt
sub lege scripta aliquantulum cognitionem Dei habuerunt , sed non tantam , quantam nunc habe
mus, et ideo incipit a promissione, quae facta est antiquis in veteri lege : Lux fulgebil hodie in do
mo Domini, elc . Secundo ideo , quia sicut Dominus a Gabriele fuit nunciatus prius quam nascere- ,
tur , sic ante initium diei suae nativitatis Missa canitur. Tertio, propter ortum novae lucis , quia
ille qui natus est in ortu suo , tam in utero , quam ut ex utero fuit lux vera . Dicitur ergo in ortu
hujus temporalis lucis , quasi ipso facto dicatur : Orla est lux. Huic consonat Introitus, scilicet Lux
fulgebit , et Graduale , in quo dicitur: Deus Dominus, et illucit nobis, et quod sequitur in Introitu ,
et vocabitur admirabilis, sumitur de Isai . c . 9. A quibusdam tamen dicitur de nocte , eo quod pa
stores in nocte illa visitaverunt praesepe Domini , quod notat Evangelium ejusdem Missae : Pasto res, etc. ( 1 ) . Praedicitur eliam tunc in quibusdam Ecclesiis prophetia : Spiritus Domini super me,
quae est Isai . c . 41. Deinde dicitur Epistola : Apparuit benignitas, quae est ad Titum , c . 3. Com
munio est : Exulta filia , quae est Zachariae, c . 9.
22. Tertia vero Missa , quae die clara , hora lertia ,quando illuxit nobis dies redemptionis no strae festivius celebratur, ad tempus refertur gratiae, in quo descendit lux magna de coelo, quae
illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum ( 2 ). Velum enim templi scissum est in duas
parles; unde in Proverbiis: Aperla sunt prata , et apparuerunt herbae virenles ( 3) . Epistola ,Multifarie quae est ad Hebr . c . 1. , et Evangelium legitur de aeterna generatione ; unde dicitur in Epistola:
Filius meus es lu, ego hodie genui le , et de temporalibus habetur ibi: Multifarie multisque modis.
Jo Evangelio vero de aeterna, unde incipit: In principio, quasi dicat: In principio creaturarum erat
Verbum, quod est Joan . c. 1. Dicitur etiam tunc in quibusdam Ecclesiis prophetia : Propler haec
sciel, quae est Isaiae c . 2. Communio est : Viderunt elc. , quae est Isaiae, c . 52 .
23. Prima ergo Missa est de aeterna genitura . Secunda est de promissione antiquis facta,
unde cantatur: Lux fulgebit in domo Domini: non dicitur fulsit, vel fulget. Tertia est de veritate
nobis exhibita; unde cantalur : Puer natus est nobis , et filius datus est nobis ( 4) : ibi utitur futuro ad notandum promissionem , hic praeterito, ad notandum promissionis impletionem . Et quia aeter na generatio est nobis occulta, juxta illud Isaiae: Generationem ejus quis enarrabil ? ( 5) , ideo Missa de
aeterna genitura nocte profunda cantatur. Quia vero antiqui patres, quibus facta est promissio,
certi erant de incarnatione Domini, sed non tantum , quantum patres novi Testamenti, quibus exhi
bita est veritas , ideo Missa de promissione antiquis facta cantatur illucescente aurora , in qua est
modicum lucis . Sed secundum ipsum Introitum videtur, quod deberet esse lux fulgens, sed non
est ita , quia lux in aurora rubet, in tertia fulget , in sexta fervet, in vespera tepet. Quia vero tem
poribus novi Testamenti manifesta est veritas, inde est quod Missa, quae est de exhibitione veri tatis , clara luce cantatur.
24 -25. Prima ergo Missa pertinet ad generationem aeternam, scilicetde Patre sine ratre; se cunda ad temporalem, scilicet de matre sine Patre ; tertia compacta est, quia de utraque agit, et
ideo pertinet ad aeternam simul et temporalem . Notandum tamen est , quod in Missa quae est de
aeterna genitura legitur Evangelium de humanitate, scilicet : Exiit ediclum a Caesare Augusto (6) ;
in alia vero quae est de veritate nobis exhibita , legitur Evangelium de divinitate, scilicet : In prin
cipio erat Verbum (7) , ad notandum quod ex quo humanitas divinitati fuit unita , nec bumanitas sine
deitate, nec deitas sine humanitate fuit, nec erit. Hanc rationem asserit Magister in Psalterio ,
Ajunt quidam, quod cum in Collectis, in Lectionibus , in Evangelio, et in Offertorio primae Missae
( 1 ) Luc. 2. ( 2) Joan . 1. ( 3) Prov . 27. 14 ) Isal . 9. ( 5) Isai . 53. ( 6) Luc. 2. ( 7) Joan. 1 .
evidenter nativitas de Virgine memorent, intentio totius officii ad temporalem potest nativitatem
referri , et exponunt in lotroitu Ilodie, idest bac die, ante luciferum , stellam videlicet matutinam,
genui le, idest generationem tuam sum operatus,et quod in Evangelio dicitur: Maria peperit filium suum primogenitum exponitur primogenitum , idest antequam ullus ( 1 ) .
26. Officium vero secundae Missae ajunt concordare dictis pastorum dicentium , ut legitur in
Evangelio: Transeamus usque Bethleem , etc. (2) . Qui gratulantes dicunt in Introitu: Lux fulgebit ;
orta enim erat stella ex Jacob ( 3) . Vel dicitur: Lux fulgebil in persona legis , quae temporalem na
tivitatem antiquis patribus repromisit. Et subditur: Dominus regnavit, decorem indulus est , illum scilicet decorem , quo coronavit illum maler sua (4) , hoc est humanitas. Et addunt in Graduali:
Benedictus qui venit in nomine Domini, et in Alleluja, Dominus regnavil ( 6) . Et quis et quantus sit,
in Offerenda supponunt, dicentes : Dominus enim firmavil orbem lerrae ( 6) . Et quia primus paries
est ex Hebraeis, ideo primitiae, scilicet pastores, in communione loquuntur ad eos : Exulla filia Sion, idest Ecclesia.
27. Officium tertiae Missae personat mirabilia Verbi Dei, quod erat in principio, et incipit esse caro, sicut legitur in Evangelio: Hoc Verbum, est puer, qui secundum prophetam, natus est nobis, ut canimus in Introitu, et hoc est canticum novum, de quo Propheta in versu: Cantate Domino canticum novum. Hoc quoque Verbum est illud salutare, de quo protinus canitur in Graduali: Viderunt omnes. Haec est lux magna, quae descendit in Virginis uterum, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, de qua dicitur in Evangelio: In principio erat Verbum, etc. Hic demum est ille dives rex, et potens cui dicitur in offerenda: Tui sunt coeli, et tua est terra (Psalm 88). In fine primae et secundae Missae dicunt quidam: Benedicamus Domino, prout dictum est sub titulo De Advento. Ab hac autem die usque ad octavam Epiphaniae responsoria et eorum versus dicuntur cum Alleluja, ad repraesentandum summam laetitiam, quae advenit tempore gratiae.
LDVM
Comments
Post a Comment