Petrus ex persóna ómnium Apostolórum profitétur: Tu es Christus Fílius Dei vivi. Deum vivum appéllat, ad distinctiónem eórum deórum, qui putántur dii, sed mórtui sunt...

O felix Roma, quæ tantórum Príncipum

Es purpuráta pretióso sánguine!

Aurea luce et decóre róseo,
Lux lucis, omne perfudísti sǽculum,
Decórans cælos ínclyto martyrio,
Hac sacra die, quæ dat reis véniam.

Jánitor cæli, Doctor orbis páriter,
Júdices sæcli, vera mundi lúmina:
Per crucem alter, alter ense triúmphans,
Vitæ senátum laureáti póssident.

O felix Roma, quæ tantórum Príncipum
Es purpuráta pretióso sánguine!
Non laude tua, sed ipsórum méritis,
Excéllis omnem mundi pulchritúdinem.

Sit Trinitáti sempitérna glória,
Honor, potéstas, atque jubilátio,
In unitáte, cui manet impérium,
Ex tunc et modo, per ætérna sǽcula. 

Amen.

This is the traditional text of the Vespers hymn as it existed prior to Urban VIII's classicising nonsense; Decora lux aeternitatis auream is the Urbanite re-writing. One praiseworthy element of the Pauline innovations it that the traditional texts have been restored to use, at least inasmuch as Dom Anselmo Lentini et al managed to refrain from further 'corrections'. Authorship is "ascribed to Elpis, the wife of" the Martyr Saint Boethius (thus Fr Matthew Britt). 

 

 

 

 

Today is the feast of the Holy Apostles Saints Peter and Paul at Rome, in all the rites and uses of the Latin West. The Mass Nunc scio vere will be sung at the Abbey of Sainte-Madeleine at Le Barroux. 

The hymn at Matins.

Ætérna Christi múnera,
Apostolórum glóriam,
Laudes canéntes débitas
Lætis canámus méntibus.

Ecclesiárum Príncipes,
Belli triumpháles duces,
Cæléstis aulæ mílites,
Et vera mundi lúmina.

Devóta Sanctórum fides,
Invícta spes credéntium,
Perfécta Christi cáritas
Mundi triúmphat príncipem.

In his Patérna glória,
In his volúntas Spíritus,
Exsúltat in his Fílius,
Cælum replétur gáudio.

Te nunc, Redémptor, quǽsumus,
Ut ipsórum consórtio
Jungas precántes sérvulos
In sempitérna sǽcula.
Amen.

 

Lectio 1
De Actibus Apostolórum
Act 3:1-5
1 Petrus autem et Joánnes ascendébant in templum ad horam oratiónis nonam.
2 Et quidam vir, qui erat claudus ex útero matris suæ, bajulabátur; quem ponébant quotídie ad portam templi, quæ dícitur Speciósa, ut péteret eleemósynam ab introëúntibus in templum.
3 Is, cum vidísset Petrum et Joánnem incipiéntes introíre in templum, rogábat ut eleemósynam accíperet.
4 Intuens autem in eum Petrus cum Joánne, dixit: Réspice in nos.
5 At ille intendébat in eos, sperans se áliquid acceptúrum ab eis.

R. Simon Petre, ántequam de navi vocárem te, novi te et super plebem meam príncipem te constítui:
* Et claves regni cælórum trádidi tibi.
V. Quodcúmque ligáveris super terram erit ligátum et in cælis; et quodcúmque sólveris super terram, erit solútum et in cælis.
R. Et claves regni cælórum trádidi tibi.

Lectio 2

Act 3:6-10

6 Petrus autem dixit: Argéntum et aurum non est mihi: quod autem hábeo, hoc tibi do: In nómine Jesu Christi Nazaréni surge, et ámbula.

7 Et, apprehénsa manu ejus déxtera, allevávit eum, et prótinus consolidátæ sunt bases ejus, et plantæ.

8 Et exsíliens stetit, et ambulábat; et intrávit cum illis in templum ámbulans, et exsíliens, et laudans Deum.

9 Et vidit omnis pópulus eum ambulántem, et laudántem Deum.

10 Cognoscébant autem illum, quod ipse erat, qui ad eleemósynam sedébat ad Speciósam portam templi; et impléti sunt stupóre et éxtasi in eo, quod contígerat illi.

R. Si díligis me, Simon Petre, pasce oves meas. Dómine, tu nosti quia amo te,
* Et ánimam meam pono pro te.
V. Si oportúerit me mori tecum, non te negábo.
R. Et ánimam meam pono pro te.

Lectio 3

Act 3:11-16

11 Cum tenéret autem Petrum et Joánnem, cucúrrit omnis pópulus ad eos ad pórticum, quæ appellátur Salomónis, stupéntes.

12 Videns autem Petrus, respóndit ad pópulum: Viri Israëlítæ, quid mirámini in hoc, aut nos quid intuémini, quasi nostra virtúte aut potestáte fecérimus hunc ambuláre?

13 Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob, Deus patrum nostrórum glorificávit Fílium suum Jesum, quem vos quidem tradidístis et negástis ante fáciem Piláti, judicánte illo dimítti.

14 Vos autem Sanctum et Justum negástis, et petístis virum homicídam donári vobis:

15 Auctórem vero vitæ interfecístis, quem Deus suscitávit a mórtuis, cujus nos testes sumus.

16 Et in fide nóminis ejus, hunc, quem vos vidístis et nostis, confirmávit nomen ejus: et fides, quæ per eum est, dedit íntegram sanitátem istam in conspéctu ómnium vestrum.

R. Tu es Petrus, et super hanc petram ædificábo Ecclésiam meam, et portæ ínferi non prævalébunt advérsus eam:
* Et tibi dabo claves regni cælórum.
V. Quodcúmque ligáveris super terram, erit ligátum et in cælis; et quodcúmque sólveris super terram, erit solútum et in cælis.
R. Et tibi dabo claves regni cælórum.
V. Glória Patri, et Fílio, * et Spirítui Sancto.
R. Et tibi dabo claves regni cælórum.

Lectio 4

Sermo sancti Leónis Papæ

Sermo 1 in natali App. Petri et Pauli.

Omnium quidem sanctárum solemnitátum, dilectíssimi, totus mundus est párticeps, et uníus fídei píetas éxigit, ut quidquid pro salúte universórum gestum recólitur, commúnibus ubíque gáudiis celebrétur. Verúmtamen hodiérna festívitas, præter illam reveréntiam quam toto terrárum orbe proméruit, speciáli et própria nostræ Urbis exsultatióne veneránda est; ut, ubi præcipuórum Apostolórum glorificátus est éxitus, ibi in die martýrii eórum sit lætítiæ principátus. Isti enim sunt viri, per quos tibi Evangélium Christi, Roma, resplénduit; et, quæ eras magístra erróris, facta es discípula veritátis.

R. Dómine, si tu es, jube me veníre ad te super aquas.

* Et exténdens manum apprehéndit eum, et dixit Jesus: Módicæ fídei, quare dubitásti?

V. Cumque vidísset véntum válidum veniéntem, tímuit; et, cum cœpísset mergi, clamávit dicens: Dómine, salvum me fac.

R. Et exténdens manum apprehéndit eum, et dixit Jesus: Módicæ fídei, quare dubitásti?

Lectio 5

Isti sunt patres tui veríque pastóres, qui te regnis cæléstibus inseréndam multo mélius multóque felícius condidérunt, quam illi quorum stúdio prima mœ́nium tuórum fundaménta locáta sunt; ex quibus is qui tibi nomen dedit, fratérna te cæde fœdávit. Isti sunt, qui te ad hanc glóriam provexérunt, ut gens sancta, pópulus eléctus, cívitas sacerdotális et régia, per sacram beáti Petri Sedem caput orbis effécta, látius præsidéres religióne divína quam dominatióne terréna. Quamvis enim, multis aucta victóriis, jus impérii tui terra maríque protúleris; minus tamen est quod tibi béllicus labor súbdidit, quam quod pax christiána subjécit.

R. Surge, Petre, et índue te vestiméntis tuis, accipe fortitúdinem ad salvándas gentes:

* Quia cecidérunt caténæ de mánibus tuis.

V. Angelus Dómini ástitit, et lumen refúlsit in habitáculo cárceris, percussóque látere Petri, excitávit eum, dicens: Surge, velóciter.

R. Quia cecidérunt caténæ de mánibus tuis.

Lectio 6

Disposítio namque divínitus óperi máxime congruébat, ut multa regna uno confœderaréntur império, et cito pérvios habéret pópulos prædicátio generális, quos uníus tenéret régimen civitátis. Hæc autem cívitas ignórans suæ provectiónis auctórem, cum pene ómnibus dominarétur géntibus, ómnium géntium serviébat erróribus; et magnam sibi videbátur assumpsísse religiónem, quia nullam respúerat falsitátem. Unde, quantum erat per diábolum tenácius illigáta, tantum per Christum est mirabílius absolúta.

R. Tu es pastor óvium, princeps Apostolórum: tibi trádidit Deus ómnia regna mundi:

* Et ídeo tibi tráditæ sunt claves regni cælórum.

V. Quodcúmque ligáveris super terram, erit ligátum et in cælis; et quodcúmque sólveris super terram, erit solútum et in cælis.

R. Et ídeo tibi tráditæ sunt claves regni cælórum.

V. Glória Patri, et Fílio, * et Spirítui Sancto.

R. Et ídeo tibi tráditæ sunt claves regni cælórum.

Lectio 7
Léctio sancti Evangélii secúndum Matthǽum
Matt 16:13-19.
In illo témpore: Venit Jesus in partes Cæsaréæ Philíppi, et interrogábat discípulos suos, dicens: Quem dicunt hómines esse Fílium hóminis? Et réliqua.

Homilía sancti Hierónymi Presbýteri

Lib. 3 Comment. in Matth. cap. 16.

Pulchre intérrogat: Quem dicunt hómines esse Fílium hóminis? quia qui de fílio hóminis loquúntur, hómines sunt; qui vero divinitátem ejus intéllegunt, non hómines, sed dii appellántur. At illi dixérunt: Alii Joánnem Baptístam, álii autem Elíam. Miror quosdam intérpretes causas errórum inquírere singulórum, et disputatiónem longíssimam téxere, quare Dóminum nostrum Jesum Christum álii Joánnem putáverint, álii Elíam, álii Jeremíam aut unum ex prophétis; cum sic potúerint erráre in Elía et Jeremía, quo modo Heródes errávit in Joánne, dicens: Quem ego decollávi Joánnem, ipse surréxit a mórtuis, et virtútes operántur in eo.

R. Ego pro te rogávi, Petre, ut non defíciat fides tua:

* Et tu aliquándo convérsus confírma fratres tuos.

V. Caro et sanguis non revelávit tibi, sed Pater meus, qui est in cælis.

R. Et tu aliquándo convérsus confírma fratres tuos.

Lectio 8

Vos autem quem me esse dícitis? Prudens lector, atténde quod, ex consequéntibus textúque sermónis, Apóstoli nequáquam hómines, sed dii appellántur. Cum enim dixísset: Quem dicunt hómines esse Fílium hóminis? subjécit: Vos autem quem me esse dícitis? Illis, quia hómines sunt, humána opinántibus, vos qui estis dii, quem me esse existimátis? Petrus ex persóna ómnium Apostolórum profitétur: Tu es Christus Fílius Dei vivi. Deum vivum appéllat, ad distinctiónem eórum deórum, qui putántur dii, sed mórtui sunt.

R. Quem dicunt hómines esse Filium hóminis? dixit Jesus discípulis suis. Respóndens Petrus dixit: Tu es Christus Fílius Dei vivi.

* Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super hanc petram ædificábo Ecclésiam meam.

V. Beátus es, Simon Bar-Jona, quia caro et sanguis non revelávit tibi, sed Pater meus qui est in cælis.

R. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super hanc petram ædificábo Ecclésiam meam.

V. Glória Patri, et Fílio, * et Spirítui Sancto.

R. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super hanc petram ædificábo Ecclésiam meam.

Lectio 9

Respóndens autem Jesus, dixit ei: Beátus es, Simon Bar-Jona. Testimónio de se Apóstoli reddit vicem. Petrus díxerat: Tu es Christus Fílius Dei vivi; mercédem recépit vera conféssio: Beátus es, Simon Bar-Jona. Quare? Quia non revelávit tibi caro et sanguis, sed revelávit Pater. Quod caro et sanguis reveláre non pótuit, Spíritus Sancti grátia revelátum est. Ergo ex confessióne sortítur vocábulum, quod revelatiónem ex Spíritu Sancto hábeat, cujus et fílius appellándus sit. Síquidem Bar-Jona in nostra lingua sonat Fílius colúmbæ.

Te Deum.

The hymn at Lauds.

Iam bone Pastor Petre, clemens áccipe
Vota precántum, et peccáti víncula
Resólve tibi potestáte trádita,
Qua cunctis cælum verbo claudis, áperis.

Doctor egrégie Paule, mores ínstrue,
Et mente polum non transférre sátage:
Donec perféctum largiátur plénius,
Evacuáto quod ex parte gérimus.

Sit Trinitáti sempitérna glória,
Honor, potéstas, atque jubilátio,
In unitáte, cui manet impérium,
Ex tunc et modo, per ætérna sǽcula.
Amen.

 

Introitus. Act. 12, 11. Nunc scio vere, quia misit Dóminus Angelum suum: et erípuit me de manu Heródis et de omni exspectatióne plebis Judæórum. Ps. 138, 1-2. Dómine, probásti me et cognovísti me: tu cognovísti sessiónem meam et resurrectiónem meam. V. Glória Patri.

The commentary at Neumz on this Introit is... infra, because I've rather managed to already over-load the top of today's post. 

The video recording of Holy Mass at Saint-Eugène, from last year; the livret is here. I may be mistaken but I think that today's feast is celebrated on Sunday in France i.e. this is why this video is dated July 3; I think. It is a holy day of obligation, traditionally, which feast days, in countries the civil governments whereof didn't allow a public holiday, were transferred to the following Sunday. 

Oratio. Deus, qui hodiérnam diem Apostolórum tuórum Petri et Pauli martýrio consecrásti: da Ecclésiæ tuæ, eórum in ómnibus sequi præcéptum; per quos religiónis sumpsit exórdium. Per Dóminum. 

Léctio Actuum Apostolórum.
Act. 12, 1-11.
In diébus illis: Misit Heródes rex manus, ut afflígeret quosdam de ecclésia. Occidit autem Jacóbum fratrem Joánnis gládio. Videns autem, quia placeret Judǽis, appósuit, ut apprehénderet et Petrum. Erant autem dies azymórum. Quem cum apprehendísset, misit in cárcerem, tradens quatuor quaterniónibus mílitum custodiéndum, volens post Pascha prodúcere eum pópulo. Et Petrus quidem servabátur in cárcere. Orátio autem fiébat sine intermissióne ab ecclésia ad Deum pro eo. Cum autem productúrus eum esset Heródes, in ipsa nocte erat Petrus dórmiens inter duos mílites, vinctus caténis duábus: et custódes ante óstium custodiébant cárcerem. Et ecce, Angelus Dómini ástitit: et lumen refúlsit in habitáculo: percussóque látere Petri, excitávit eum, dicens: Surge velóciter. Et cecidérunt caténæ de mánibus ejus. Dixit autem Angelus ad eum: Præcíngere, et cálcea te cáligas tuas. Et fecit sic. Et dixit illi: Circúmda tibi vestiméntum tuum, et séquere me. Et exiens sequebátur eum, et nesciébat quia verum est, quod fiébat per  Angelum: existimábat autem se visum vidére. Transeúntes autem primam et secundam custódiam, venérunt ad portam férream, quæ ducit ad civitátem: quæ ultro apérta est eis. Et exeúntes processérunt vicum unum: et contínuo discéssit Angelus ab eo. Et Petrus ad se revérsus, dixit: Nunc scio vere, quia misit Dóminus Angelum suum, et erípuit me de manu Heródis et de omni exspectatióne plebis Judæórum.

Graduale. Ps. 44, 17-18. Constítues eos príncipes super omnem terram: mémores erunt nóminis tui. Dómine. V. Pro pátribus tuis nati sunt tibi fílii: proptérea pópuli confítebúntur tibi.

Allelúja, allelúja. V. Matth. 18,18. Tu es Petrus, et super hanc petram ædificábo Ecclésiam meam. Allelúja.

Sequentia, beato Adamo de Sancti Victoris abbatia auctore.

Gaude, Roma, caput mundi,

primus pastor in secundi

laudetur victoria.

Totus orbis hilarescat

et virtutis ardo crescat

ex Petri memoria.

Petrus, sacri fax amoris,

lux doctrinae, sal dulcoris.

Petrus mons iustitiae,

Petrus fons est salvatoris,

lignus fructus et odoris,

lignus carens carie.

Ex quid Petro dices dignum?

Nullum Christi videns signum,

primo sub admonitu

fugit rete, fugit ratem,

necdum plene veritatem

contemplatus spiritu.

Auro carens et argento

coruscat miraculis:

a nervorum sub momento

claudum solvit vinculis.

Paralysi dissolutus

Aeneas erigitur.

Petrum praesens Dei nutus 

ad votum prosequitur.

Petrus vitam dat Tabithae

iuvenemque reddit vitae

potestate libera.

Pede premit fluctus maris 

et nutatem salutaris 

Petrum regi dextera.

Facta Christi quaestione

brevi claudit hic sermone

fidem necessariam:

hunc personam dicit unam,

sed nec tacet opportunam

naturae distantiam.

Quod negando ter peccavit,

simplex amor expiavit

et trina confessio.

Angelus a carcere

Petrum solvit libere 

destinatum gladio.

Umbra sanat hic languentes,

sanat membra, sanat mentes.

Morbos reddit impotentes

medici potentia.

Petrum Simon magus odit

magum Simon Petrus prodit.

Pleben monet et custodit 

a magi versutia.

Hic a Christo petra dictus,

in conflictu stat invictus,

licet iugus sit conflictus

et gravis congressio.

Dum volare magus quaerit,

totus ruens totus perit,

quem divina digne ferit

et condemnat ultio. 

Nero frendet furibundus,

Nero plangit impium,

Nero, cuius aegre mundus 

ferebat imperium.

Ergo Petro crux paratur

a ministris scelerum.

Crucifigi se testatur

in hoc Christus iterum. 

Petro sunt oves creditae

clavesque regni traditae;

Petri praeit sententia

ligans ac solvens omnia.

Pastoris nostri meritis

ac prece salutifera,

nos a peccati debitis,

aeterne pastor, libera. 

Amen.

+ Sequéntia sancti Evangélii secúndum Matthǽum.
Matth. 16, 13-19.
In illo témpore: Venit Jesus in partes Cæsaréæ Philippi, et interrogábat discípulos suos, dicens: Quem dicunt hómines esse Fílium hóminis? At illi dixérunt: Alii Joánnem Baptístam, alii autem Elíam, álii vero Jeremíam aut unum ex Prophétis. Dicit illis Jesus: Vos autem quem me esse dícitis? Respóndens Simon Petrus, dixit: Tu es Christus, Fílius Dei vivi. Respóndens autem Jesus, dixit ei: Beátus es, Simon Bar Jona: quia caro et sanguis non revelávit tibi, sed Pater meus, qui in cœlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super hanc petram ædificábo Ecclésiam meam, et portæ ínferi non prævalébunt advérsus eam. Et tibi dabo claves regni cœlórum. Et quodcúmque ligáveris super terram, erit ligátum et in cœlis: et quodcúmque sólveris super terram, erit solútum et in cœlis.

Offertorium. Ps. 44. 17-18. Constítues eos príncipes super omnem terram: mémores erunt nóminis tui, Dómine, in omni progénie et generatióne.

Secreta. Hóstias, Dómine, quas nómini tuo sacrándas offérimus, apostólica prosequátur orátio: per quam nos expiári tríbuas et deféndi. Per Dóminum.

Communio. Matth. 16, 18. Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclésiam meam.

Postcommunio. Quos cœlésti, Dómine, alimento satiásti: apostólicis intercessiónibus ab omni adversitáte custódi. Per Dóminum.

From Neumz, today's commentary on the Introit of the Mass. 

In this Introit, the entire Church, together with Peter, its first leader, sings of her absolute trust in the One who does not allow the powers of hell to prevail against her.

As for the melody, there is a discrepancy regarding the mode of this piece. It is composed in mode III (Mi-Si) according to the Graduale Romanum or in mode IV (Mi-La) as indicated in the Graduale Novum, which has restored numerous Mi notes and six in this piece. The incipit points to a formula utilized in mode IV, there is a certain presence of the Si (B) as the dominant but also of the La. However, there is no doubt that the B flat that the Graduale Novum changes into a natural is indeed flat because of its relationship with the Sol. With this being said, this Introit is a chant that combines ardor with conscious restraint, the spontaneity of an impetuous melodic line with the absolute rigor of the form.

The piece begins with an elegant and wide melodic movement that enhances the adverb nunc, now. We witness Peter’s awareness, gradually: the firmness of the initial unisonic development in the Fa; the impulse of the jump of the fourth, Re-Sol, attenuated by the salicus that settles on the Mi, to from there contemplate how the melodic movement rises forcefully towards the Sol on the verb scio, I know; and after reaching the La, this awareness is strongly confirmed in the adverb vere, really, reaching the Do before resting on the Si. A masterful start to this Introit, filled with a profound joy that is both interior and ardent.

In the following incise, after a brief recitation on the Si of the word quia (restored by the Graduale Novum) that highlights this conjunction, note the tenete, hold, from Einsiedeln’s manuscript 121, a beautiful burst of joy in misit Dominus is produced: the Re is reached only this time, the melody settles momentarily on the La to rise again towards the Do in the accent of Dominus, an accent amplified by a dystropha, before sounding the La again, with a gesture of delicate tenderness.

That tenderness extends to the last incise, and thanks to the B flat in relationship to the La, that closeness full of tenderness between Peter and the angel of the Lord is sung. Furthermore, as in a kind of fluttering, twice, the praying person sings La-B flat-Sol, in the first syllables of Angelum and suum. After a first flutter in the Angelum accent, La-B flat-Sol, the melody (and the angel...) rests on the Sol underlined by the virga with episema and ascends again to the La thanks to the impetus of the salicus; a second flutter in the suum accent before the melodic movement descends back to the low register, leaving the angel with his wings spread beside Peter in the Mi of the cadence that concludes this first phrase.

The second phrase makes explicit the two dangers that have threatened Peter, the hand of Herod and the snares of the Jewish people. Thanks to divine intervention through the angel of the Lord, Peter has left victorious from all of this and can continue serving the Lord. A breath of immense gratitude animates the entire phrase. In et eripuit me, and rescued me, the accent of the verb is underlined by a masterful salicus, Mi-Fa-Sol, which brings us back to the high range charged with contained joy. The B flat in the post-tonic syllable reminds us of the action of the angel, and therefore, that closeness and gratitude to the Lord. In the following incise, de Manu Herodis, from the hand, Herod’s claws, the melody accompanies Pedro (Peter) and all of us in that escape from all of those who persecute us and want to submit their ways on us. The melody alternates between the Sol and the La, the praying person sings the liberation of Peter, in a compositional genius in the accent of Herodis, the neumatic cut clearly expressed and materializes in the Sangalense notation that liberation: Mi-Sol Fa Sol Fa Mi. For the skeptics, is it a coincidence that this genius is repeated in the accent of Iudaeorum, in the final cadence of the piece? As we know, coincidences do not exist, much less in the Gregorian repertoire, where everything is divinely inspired.

And that awareness in Peter continues to become evident at the beginning of the third phrase, the melody of the incipit resounds again in the preposition of Fa-Fa-Fa-Re-Sol. After emphasizing the adjective omni with a liquescent pes quadratus and a beautiful jump of a fourth, La-Mi, making it clear that Peter’s protection is total, the melodic movement clearly settles in the Sol, a secondary string of mode IV, in expectatione. Step by step, syllable by syllable, Peter understands that by divine intervention he has freed himself from all of those snares and plots that the Jewish people were preparing against him: after the brief recitation in Sol, the melody rises again to the Do in the pretonic syllable, an echo of Dominus from the first sentence. The bivirga further reinforces Peter’s gratitude, amplified in the accent, by a sublime torculus, La-Do-Sol, that invites to adoration and fervent reverence. The last incise prolongs this thanksgiving for divine intervention with devout inclinations, two climacus in particular, around the Sol, before prostrating in the Re, degree that appears for the third time in this piece. In Iudaeorum, after a reverent melodic movement in the pretonic syllables, Peter and all his Church resound the same melodic turn, the same liberation that they sang in Herodis, thus culminating their thanksgiving and praise to the Lord.

 

LDVM